15 October 2025 GPSC Current Affairs
Today’s 15 October 2025
Important current affairs 15 October 2025
વિશ્વ ગ્રામીણ મહિલા દિવસ : 15 ઓક્ટોબર | 15 October 2025 GPSC Current Affairs
વિશ્વ ગ્રામીણ મહિલા દિવસ દર વર્ષે 15 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવે છે. ગ્રામીણ મહિલાઓનું સન્માન કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે વર્ષ 1995માં બેઇજિંગમાં યોજાયેલી ચોથી વિશ્વ મહિલા પરિષદમાં આંતરરાષ્ટ્રીય બિન-સરકારી સંસ્થાઓ દ્વારા આ દિવસને વિશેષ દિવસ તરીકે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો હતો. ગ્રામીણ મહિલાઓનો પ્રથમ આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ 15 ઓક્ટોબર 2008ના રોજ ઉજવાયો હતો. આ નવા આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસની સ્થાપના જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા 2007માં તેના ઠરાવ 62/136માં કરવામાં આવી હતી.
ગ્રામીણ પરિવારો અને સમુદાયોની સ્થિરતાની ખાતરી કરવા, ગ્રામીણ આજીવિકામાં સુધારો કરવા અને એકંદર સુખાકારીમાં મહિલાઓ અને યુવતીની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને ઓળખવા માટે આ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ મહિલા દિવસ લિંગ સમાનતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહિલાઓના સશક્તિકરણમાં મદદ કરે છે. તે કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસને વેગ આપવા, ગ્રામીણ ગરીબી નાબૂદી અને ખાદ્ય સુરક્ષા સુધારવામાં ગ્રામીણ મહિલાઓ સહિત ગ્રામીણ મહિલાઓના યોગદાન અને મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને માન્યતા આપે છે. એક રિપોર્ટમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે જો આ મહિલાઓને સમાન તકો પૂરી પાડવામાં આવે તો કૃષિ ઉત્પાદનમાં 2.5 થી 4%નો વધારો થઈ શકે છે.
યુનાઈટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ 18 ડિસેમ્બર 2007ના રોજ આ દિવસને માન્યતા આપી હતી અને તે 2008માં પ્રથમ વખત ઉજવવામાં આવ્યો હતો.
ગુજરાતના જાણીતા નવલકથાકાર, નાટ્યકાર, તથા સમાજસેવક મનુભાઈ પંચોળીની જન્મતિથી : 15 ઑૅક્ટોબર 1914
તેમનો જન્મ સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તારમાં આવેલા મોરબી જિલ્લામાં આવેલા પંચાશીયા ગામે થયો હતો. એમના પિતાનું નામ રાજારામ પંચોળી હતું. તેમનું ઉપનામ દર્શક છે.
તેમણે તેમનું પ્રાથમિક શિક્ષણ તીથવા-લુણસર ગામમાં તથા માધ્યમિક શિક્ષણ વાંકાનેર નગરમાં લીધું હતું.
1934માં ભાવનગરની દક્ષિણામૂર્તિ-સંસ્થામાં ગૃહપતિ બન્યા. 1938માં નાનાભાઈએ આંબલા ગામમાં ગ્રામાભિમુખ કેળવણીના પ્રયોગ રૂપે સ્થાપેલી ગ્રામદક્ષિણામૂર્તિ લોકશાળામાં ગૃહપતિ અને શિક્ષક બન્યા. 1953થી ગ્રામીણ સ્તરે ઉચ્ચશિક્ષણની સુવિધા પૂરી પાડવા નાનાભાઈના સાથીદાર તરીકે લોકભારતી ગ્રામવિદ્યાપીઠ, સણોસરાની સ્થાપના અને સંચાલન.
તેમણે મિત્રો સાથે મળીને ‘સૌરાષ્ટ્ર રચનાત્મક સમિતિ’ની સ્થાપના કરી અને તેનાં મંત્રી અને પછી પ્રમુખ પણ બન્યા. આ સમય દરમિયાન, 1948માં ભાવનગર રાજ્યના જવાબદાર પ્રજાતંત્રમાં શિક્ષણપ્રધાન.
સન્માન અને પુરસ્કાર
- 1964માં રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક, 1975માં ‘સૉક્રેટિસ’ નવલકથા માટે કેન્દ્રીય સાહિત્ય અકાદમી દિલ્હીનો પુરસ્કાર, 1981-83માં ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખ અને 1985માં ‘ઝેર તો પીધાં છે જાણી જાણી’ નવલકથા માટે ભારતીય જ્ઞાનપીઠનો મૂર્તિદેવી પુરસ્કાર વગેરે સન્માન મેળવ્યાં. 1992થી ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમીના અધ્યક્ષ. 1997માં સરસ્વતી સન્માન, 1991માં પદ્મભૂષણ, 1996માં જમનાલાલ બજાજ પુરસ્કાર, 1979માં જી. ડી. પરીખ મેમોરિયલ પુરસ્કાર, 1982માં હરિઓમ આશ્રમનો સુવર્ણચંદ્રક, 1986માં ચંદ્રકાન્ત અંજારિયા પુરસ્કાર, 1996માં ‘ગુજરાત ગૌરવ’ સ્મૃતિચિહન, 1998માં ગોવર્ધનચંદ્રક, 1999માં ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમીનું ‘સારસ્વત સન્માન’.
International and Scientific Current Affairs 15 October 2025
અર્થશાસ્ત્રનો નોબેલ પુરસ્કાર 2025
પુરસ્કાર : જોએલ મોકિર, ફિલિપ એગિયન અને પીટર હોવિટના નામની જાહેરાત કરવામાં આવી છે.
યોગદાન : આ પુરસ્કાર તેમને “નવીનતા-સંચાલિત આર્થિક વિકાસને સમજાવવા બદલ” આપવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
અર્થશાસ્ત્ર નોબેલ : આલ્ફ્રેડ નોબેલની યાદમાં આર્થિક વિજ્ઞાનમાં સ્વેરિજેસ રિક્સબેંક પુરસ્કાર તરીકે ઓળખાતું, અર્થશાસ્ત્ર નોબેલની સ્થાપના 1968 માં સ્વીડનની સેન્ટ્રલ બેંક દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
રાશી : આ પુરસ્કારમાં ડિપ્લોમા, સુવર્ણ ચંદ્રક અને $1.2 મિલિયનનો ચેક શામેલ છે.
માલદીવ માતાથી બાળકમાં HIV, હિપેટાઇટિસ B અને સિફિલિસના સંક્રમણને નાબૂદ કરનાર પ્રથમ દેશ બન્યો
પ્રથમ દેશ : માલદીવ વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બન્યો છે જેણે માતાથી બાળકમાં હેપેટાઇટિસ બી, એચઆઈવી અને સિફિલિસના ટ્રાન્સમિશનને દૂર કર્યું છે.
માન્યતા : વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન દ્વારા આ માન્યતા આપવામાં આવી છે.
કોલંબોમાં 78મું WHO દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા પ્રાદેશિક સમિતિ સત્ર શરૂ થયું | current affairs 15 october 2025
સત્ર : વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO) ની દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા માટેની પ્રાદેશિક સમિતિનું 78મું સત્ર કોલંબોમાં શરૂ થયું.
ઉદ્દેશ્ય : ત્રણ દિવસીય આ કાર્યક્રમમાં આગામી વર્ષો માટે પ્રદેશના આરોગ્ય નીતિ માળખાના વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે, જેમાં મજબૂત પ્રાથમિક આરોગ્યસંભાળ દ્વારા સ્વસ્થ વૃદ્ધત્વને પ્રોત્સાહન આપવા, તમાકુના સેવનને કાબુમાં લેવા, પ્રાદેશિક આરોગ્ય કટોકટી ભંડોળનો વિસ્તાર કરવા અને એન્ટિમાઇક્રોબાયલ પ્રતિકારનો સામનો કરવા પર ચર્ચા કરવામાં આવશે.
ફિલિપાઇન્સે દક્ષિણપૂર્વ એશિયાની પ્રથમ કોરલ ક્રાયોબેંક શરૂ કરી
પ્રથમ : ફિલિપાઇન્સે દક્ષિણપૂર્વ એશિયાની પ્રથમ કોરલ લાર્વા ક્રાયોબેંક શરૂ કરી છે.
ઉદ્દેશ્ય : કોરલ આનુવંશિક વિવિધતાને જાળવવા અને તેના મહત્વપૂર્ણ રીફ ઇકોસિસ્ટમને સુરક્ષિત રાખવાનો છે.
ક્રાયોપ્રિઝર્વેશન : જે પ્રવાહી નાઇટ્રોજનનો ઉપયોગ કરીને અતિ-નીચા તાપમાને, સામાન્ય રીતે -196°C પર જીવંત કોષો અથવા પેશીઓને સાચવવાની પ્રક્રિયા છે.
સહયોગ : કોરલ લાર્વા ક્રાયોબેંક એ ફિલિપાઇન્સ, તાઇવાન, ઇન્ડોનેશિયા, મલેશિયા અને થાઇલેન્ડની વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓ વચ્ચેના બહુરાષ્ટ્રીય સહયોગનો એક ભાગ છે.
ભારતની પહેલી પ્રાઇવેટ કમર્શિયલ સેટેલાઇટ ‘દૃષ્ટિ’
લોન્ચ : બેંગલોરની સ્પેસ-ટેક કંપની GalaxEye ભારતની પહેલી પ્રાઇવેટ કમર્શિયલ સેટેલાઇટ ‘દૃષ્ટિ’ને 2026ના માર્ચ સુધીમાં લોન્ચ કરશે.
મિશન : આ એક 160 કિલોગ્રામની સેટેલાઇટ છે જેને SpaceX મિશન હેઠળ લોન્ચ કરવામાં આવશે.
ટેકનોલોજી : દૃષ્ટિ સેટેલાઇટ્સમાં GalaxEyeની SyncFused OptoSAR ઇમેજિંગ ટેક્નો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. એમાં ઓપ્ટિકલ અને સિન્થેટિક એપર્ચર રડારનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
ઉપયોગ : આ સેટેલાઇટ્સની મદદથી એડવાન્સ જિયોસ્પેશિયલ એનાલિસિસ ડેટા મળશે. બોર્ડર સર્વેલન્સ, ડિસાસ્ટર મેનેજમેન્ટ, ડિફેન્સ યુટિલિટીઝ અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને મોનિટર કરવા ઉપયોગ કરી શકાય છે.
વિશેષતા : દૃષ્ટિની સાઇઝ એક ક્યુબિક મીટર છે અને એમાં 3.5mનું એન્ટેના છે. એનું રિઝોલ્યુશન 1.5 મીટરનું છે.
National and Economic Current Affairs 15 October 2025
સોનાલી સેન ગુપ્તા RBIના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર તરીકે નિયુક્ત
નિયુક્તિ : રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ સોનાલી સેન ગુપ્તાને 9 ઓક્ટોબર, 2025 થી તેના નવા એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર (ED) તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે.
તેઓ RBIમાં ત્રણ દાયકાથી વધુ સમય સુધીની કારકિર્દી ધરાવે છે.
એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર તરીકે, સેન ગુપ્તા હવે RBIના ત્રણ મહત્વપૂર્ણ વિભાગોની જવાબદારી સંભાળશે : ગ્રાહક શિક્ષણ અને સુરક્ષા વિભાગ, નાણાકીય સમાવેશ અને વિકાસ વિભાગ નિરીક્ષણ વિભાગ.
પીએમ ગતિશક્તિ રાષ્ટ્રીય માસ્ટર પ્લાનની ચોથી વર્ષગાંઠ | current affairs 15 october 2025
ચોથી વર્ષગાંઠ : ૧૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા ૧૩ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૧ ના રોજ શરૂ કરાયેલ પરિવર્તનકારી પહેલ, પીએમ ગતિશક્તિ રાષ્ટ્રીય માસ્ટર પ્લાનની ચોથી વર્ષગાંઠ છે.
ધ્યેય : પરિવહન, લોજિસ્ટિક્સ અને માળખાગત વિકાસને એક જ પ્લેટફોર્મ પર લાવવાનો છે જેથી અવરોધો દૂર થાય, પ્રોજેક્ટમાં વિલંબ ઓછો થાય અને સરકારી વિભાગોમાં સંકલન વધે.
આ યોજના 44 કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને 36 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને એકીકૃત કરે છે.
ભારતનું પ્રથમ સેમિકન્ડક્ટર ઇનોવેશન મ્યુઝિયમ
ઉદ્ઘાટન : ટેક્નોલોજી ચિપ ઇનોવેશન પ્રોગ્રામ (ટી-ચિપ) દ્વારા 12 ઓક્ટોબર, 2025 ના રોજ હૈદરાબાદમાં ભારતનું પ્રથમ સેમિકન્ડક્ટર ઇનોવેશન મ્યુઝિયમનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું.
ઉદ્દેશ્ય : સેમિકન્ડક્ટર અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઇકોસિસ્ટમમાં જાહેર જોડાણ અને ઉદ્યોગ સહયોગને મજબૂત બનાવવાનો છે.
Technology and the Other Current Affairs 15 October 2025
ઝોહો મેઇલ
આદેશ : અમિત શાહે સ્વદેશી ઝોહો મેઇલ પર કર્યું સ્વિચ ત્યારબાદ ગુજરાત સરકારે તેના તમામ વિભાગો, જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમો (PSUs), બોર્ડ્સ અને કોર્પોરેશનોના વિભાગીય વડાઓ (HODs) ને આદેશ આપ્યો છે કે તેઓ ઇમેઇલ અને ઓફિસના કામકાજ માટે ઝોહો મેઇલ (Zoho Mail) અને ઝોહો ઓફિસ સૂટ ( Zoho Office Suite) નો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કરે.
સ્થાપના : ઝોહો એ બેંગલુરુ સ્થિત ખાનગી કંપની છે જેની સ્થાપના શ્રીધર વેમ્બુ દ્વારા કરવામાં આવી છે.
ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા બિલ્ડથોન 2025 ના બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર તરીકે નિયુક્ત | current affairs 15 october 2025
બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર : ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) પર પહોંચનારા પ્રથમ ભારતીય ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લાને વિક્ષિત ભારત બિલ્ડથોન 2025 ના બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
ભાગીદારી : શિક્ષણ મંત્રાલય દ્વારા અટલ ઇનોવેશન મિશન અને નીતિ આયોગ સાથે ભાગીદારીમાં આયોજિત, બિલ્ડાથોનનો ઉદ્દેશ્ય 1.5 લાખ શાળાઓના એક કરોડથી વધુ વિદ્યાર્થીઓને વાસ્તવિક દુનિયાના પડકારોનો સામનો કરતા વિચાર, ડિઝાઇન અને પ્રોટોટાઇપ બનાવવામાં જોડવાનો છે.
જે ધોરણ ૬ થી ૧૨ ના વિદ્યાર્થીઓને ટીમોમાં સહયોગ કરવા અને રાષ્ટ્રવ્યાપી નવીનતા ચળવળમાં ભાગ લેવા આમંત્રણ આપે છે.
