13 October 2025 GPSC Current Affairs
Today’s 13 October 2025
Important current affairs 13 October 2025
વર્લ્ડ આર્થરાઇટિસ ડે : 12 ઓક્ટોબર
વર્લ્ડ આર્થરાઇટિસ ડે એટલે કે વિશ્વ સંધિવા દિવસ દર વર્ષે 12 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવાય છે. આર્થરાઇટિસ એ ઘુંટણની તકલીફ છે જેમાં વ્યક્તિને શરીરના વિવિધ અંગોના સાંધામાં ભયંકર પીડા સહન કરવી પડે છે. આર્થરાઇટિસ એન્ડ રૂમેટિઝ્મ ઇન્ટરનેશનલ દ્વારા પહેલીવાર 12 ઓક્ટોબર વર્ષ 1996માં વિશ્વ સંધિવા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. સંધિવા અને મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ રોગો (RMDs) પર પ્રકાશ પાડવા માટે સમર્પિત વૈશ્વિક આરોગ્ય જાગૃતિ કાર્યક્રમ છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય આપત્તિ જોખમ ઘટાડવા માટેનો દિવસ : 13 ઓક્ટોબર | current affairs 13 October 2025
ગ્લોબલ લેવલે આપત્તિના જોખમને ઘટાડવા માટે, યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ 1989 માં 13 ઓક્ટોબરને આંતરરાષ્ટ્રીય આપત્તિ જોખમ ઘટાડવા માટેનો દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો. તેનો ઉદ્દેશ લોકોને આપત્તિઓ વિશે જાગૃત કરીને નુકસાનને ઘટાડવાનો છે.
વિશ્વનો કોઈ દેશ આફતોથી અસ્પૃશ્ય નથી. પૂર, દુષ્કાળ, ચક્રવાત, સુનામી, ભૂકંપ, ભૂસ્ખલન-હિમપ્રપાત, ચક્રવાત, જંગલમાં આગ અને અન્ય આપત્તિઓને કારણે દર વર્ષે લાખો લોકો મૃત્યુ પામે છે. કરોડોની સંપત્તિનો નાશ થાય છે. આફતોની વાત કરીએ તો તે બે પ્રકારની હોય છે. પ્રથમ કુદરતી આપત્તિ. બીજું, તે માનવસર્જિત દુર્ઘટના છે કે માનવીય ભૂલોથી ઊભી થયેલી આપત્તિ છે. આફતો અટકાવી શકાતી નથી. તેના બદલે, આપત્તિના જોખમને ઘટાડીને તેના નુકસાનને ઘટાડી શકાય છે. આ માટે સૌ પ્રથમ આપત્તિઓની ઓળખ અને નિવારણ વિશે જાણવાની જરૂર છે. ઉપરાંત, આપત્તિ જોખમ ઘટાડવામાં ત્રણ સ્તરો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને તૈયારીઓ જરૂરી છે. આપત્તિ પહેલાં, આપત્તિ દરમિયાન અને આપત્તિ પછી.
જાણીતા વકીલ અને ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની ભુલાભાઈ દેસાઈની જન્મતિથી : 13 ઓક્ટોબર | 13 October 2025 GPSC Current Affairs
જન્મ : 13 ઓક્ટોબર 1877
મૃત્યુ : 06 મે 1946
તેમનો જન્મ ગુજરાતના વલસાડમાં થયો હતો. તેઓએ 1895માં મેટ્રિકની પરીક્ષા આપી અને શાળામાં પ્રથમ ક્રમાંકે રહ્યા. તેઓ મુંબઈની ઍલફીસ્ટન કૉલેજમાં જોડાયા, અહીં તેમણે અંગ્રેજી સાહિત્ય અને ઈતિહાસ વિષયમાં સ્નાતકની પદવી મેળવી. ઈતિહાસ અને રાજનૈતિક અર્થશાસ્ત્ર વિષયમાં પ્રથમ ક્રમાંક મેળવવા માટે તેમને વર્ડ્ઝવર્થ પુરસ્કાર અને શિષ્યવૃત્તિ મળી. તેમણે મુંબઈ વિદ્યાપીઠમાં અંગ્રેજી વિષય સાથે એમ.એ. કર્યું. અભ્યાસ બાદ ભુલાભાઈની અમદાવાદની ગુજરાત કૉલેજમાં પ્રાધ્યાયાપક તરીકે તેમની નિમણૂક થઈ.
1928ના બારડોલી સત્યાગ્રહ બાદ બ્રિટિશ સરકારે એક તપાસ કમિશન નીમ્યું હતુ. ભુલાભાઈ દેસાઈ આ તપાસમાં ખેડૂતોના પ્રતિનિધી બન્યા હતા. વિદેશીમાલના બહિષ્કારને તે અસરકરક માનતા હતા આથી તેમણે સ્વદેશી સભાની સ્થાપના કરી. તેમણે 80 કાપડ મિલના કારીગરોને આ સભામાં જોડાવ્યા અને પરદેશી માલના બહિષ્કારના આંદોલનને ટેકો આપ્યો.
એમ. સી. શેતલવાડે તેમની જીવન કથા ભુલાભાઈ દેસાઈ લખી છે, મુંબઈમાં બ્રીચ કેંડીમાં આવેલા મુખ્ય માર્ગને ભુલાભાઈ દેસાઈ માર્ગ નામ અપાયું છે.
ભુલાભાઈ દેસાઈ 6 મે 1946ના દિવસે અવસાન પામ્યા. તેમની પાસે પ્રચંડ સંપત્તિ હતી, જેના થકી ભુલાભાઈ મેમોરિયલ ઈન્સ્ટીટ્યુટની સ્થાપના થઈ.
International and political current affairs 13 October 2025
વેનેઝુએલાના વિપક્ષના નેતા મારિયા કોરિના મચાડોને શાંતિનો નોબેલ અપાયો
શાંતિનો નોબેલ : વેનેઝુએલાના વિરોધ પક્ષના નેતા અને લોકશાહી કાર્યકર્તા મારિયા કોરિના મચાડો 2025ના નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારના વિજેતા બન્યા છે.
શા માટે : આ પુરસ્કાર તેમને વેનેઝુએલાના લોકોના લોકશાહી અધિકારો અને માનવ અધિકારો માટેના અથાક સંઘર્ષ માટે આપવામાં આવ્યો છે. મારિયાને ‘વેનેઝુએલાના આયર્ન લેડી’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
મારિયા કોરિના મચાડો : તેમનો જન્મ 7 ઑક્ટોબર, 1967ના રોજ વેનેઝુએલાની રાજધાની કારાકાસમાં થયો હતો. તેમના પિતા હેનરિક મચાડો ઝુલોગા એક સફળ વ્યવસાયી હતા, જ્યારે માતા કોરિના પારિસ્કા મનોવિજ્ઞાની તરીકે કાર્યરત હતા.
માસ્ટર્સ : મારિયા કોરિનાએ એન્ડ્રેસ બેલો કેથોલિક યુનિવર્સિટીમાંથી ઔદ્યોગિક એન્જિનિયરિંગમાં ડિગ્રી મેળવી અને કારાકાસના ‘ઇન્સ્ટિટ્યુટો ડી એસ્ટુડિયોસ સુપિરિયર્સ ડી એડમિનિસ્ટ્રેશન’માંથી ફાયનાન્સમાં માસ્ટર્સ પૂર્ણ કર્યું.
સ્થાપના : 1992માં મારિયા કોરિનાએ ‘ફંડાસિઓન એટેનિયા’(એટેનિયા ફાઉન્ડેશન)ની સ્થાપના કરી, જે અનાથ બાળકોને શિક્ષણ, આરોગ્ય અને આર્થિક તકો પૂરી પાડે છે.
ટાઇમ મેગેઝિન : 2024માં ટાઇમ મેગેઝિન દ્વારા ‘વિશ્વના 100 સૌથી પ્રભાવશાળી વ્યક્તિઓ’માં સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા.
સિડનીમાં પ્રથમ ભારત-ઓસ્ટ્રેલિયા સંરક્ષણ ઉદ્યોગ વ્યાપાર ગોળમેજી બેઠકની સહ-અધ્યક્ષતા | current affairs 13 October 2025
મુલાકાત : રક્ષા મંત્રી શ્રી રાજનાથ સિંહે ૧૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫ ના રોજ ઓસ્ટ્રેલિયાના સિડનીમાં ઐતિહાસિક અને વ્યૂહાત્મક નૌકાદળ સુવિધા HMAS કુટ્ટાબુલની મુલાકાત લીધી હતી. ઓસ્ટ્રેલિયાના સહાયક સંરક્ષણ મંત્રી શ્રી પીટર ખલીલ સાથે, રક્ષા મંત્રીને સિડની હાર્બર ખાતેની અત્યાધુનિક સુવિધાઓ વિશે માહિતી આપવામાં આવી હતી.
રાઉન્ડટેબલ : શ્રી રાજનાથ સિંહે બંને દેશો વચ્ચે ઔદ્યોગિક ભાગીદારી અને ક્ષમતા વિકાસને આગળ વધારવા માટે શ્રી પીટર ખલીલ સાથે પ્રથમ ભારત-ઓસ્ટ્રેલિયા સંરક્ષણ ઉદ્યોગ વ્યાપાર રાઉન્ડટેબલની સહ-અધ્યક્ષતા કરી.
ભારત અફઘાનિસ્તાનમાં ફરી એમ્બેસી ખોલશે
એમ્બેસી ખોલવાનો નિર્ણય : અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી અમીર ખાન મુત્તાકી ભારતની મુલાકાતે છે. તેઓ આઠ દિવસની ભારત મુલાકાતે છે. જેમાં થયેલી ચર્ચામાં ભારતે ફરીથી કાબુલમાં એમ્બેસી ખોલવાનો નિર્ણય જાહેર કર્યો છે.
મુત્તાકીએ છેલ્લા ચાર વર્ષમાં અફઘાનિસ્તાનમાં આવેલા ભૂકંપ દરમિયાન સર્જાયેલી તબાહીમાંથી બહાર આવવા માટે ભારતે કરેલી મદદનો આભાર માન્યો હતો.
જૈવવિવિધતાનું રક્ષણ કરતી વખતે નવીનીકરણીય ઉર્જાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે IUCN અને IRENA એ MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા
સમજૂતી કરાર : ઇન્ટરનેશનલ યુનિયન ફોર કન્ઝર્વેશન ઓફ નેચર (IUCN) અને ઇન્ટરનેશનલ રિન્યુએબલ એનર્જી એજન્સી (IRENA) એ અબુ ધાબીમાં IUCN વર્લ્ડ કન્ઝર્વેશન કોંગ્રેસ ખાતે સમજૂતી કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા.
હેતુ : આ ભાગીદારી દ્વારા, IUCN અને IRENA સંભવિત પર્યાવરણીય અસરોને ઘટાડીને અશ્મિભૂત ઇંધણથી નવીનીકરણીય ઊર્જા તરફ ઝડપી સંક્રમણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સાથે મળીને કામ કરશે.
આ સહયોગ જૈવવિવિધતાના પ્રભાવોનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે સાધનો વિકસાવવા, સંરક્ષણ માટે સહ-લાભ પહોંચાડતા પ્રોજેક્ટ્સ બનાવવા અને નીતિ માર્ગદર્શન, સંશોધન અને શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ શેર કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.
સમય : આ એમઓયુ શરૂઆતના ત્રણ વર્ષના સમયગાળા માટે અમલમાં રહેશે, જેમાં નવીકરણ અને વિસ્તરણની જોગવાઈઓ હશે.
National, social and environmental related current affairs 13 October 2025
કેન્દ્રીય આરોગ્ય, આરોગ્ય મંત્રાલયે અભિનેત્રી દીપિકા પાદુકોણને પ્રથમ માનસિક સ્વાસ્થ્ય રાજદૂત તરીકે નિયુક્ત કરી
પ્રથમ માનસિક સ્વાસ્થ્ય રાજદૂત : પ્રખ્યાત અભિનેત્રી દીપિકા પાદુકોણને કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયના પ્રથમ માનસિક સ્વાસ્થ્ય રાજદૂત તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
ઉદ્દેશ્ય : દેશના માનસિક સ્વાસ્થ્ય માળખાને મજબૂત બનાવવામાં યોગદાન આપવાનો છે, જે માનસિક સુખાકારીને પ્રાથમિકતા આપવામાં ભારતે લીધેલા નોંધપાત્ર પગલાં પર આધારિત છે.
દિલ્હી સરકાર દ્વારા ઇકો-ટુરિઝમને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વૈશ્વિક વન્યજીવન મેળાનું ઉદ્ઘાટન | current affairs 13 October 2025
ઉદ્ઘાટન : દિલ્હી સરકારે રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં ગ્લોબલ વાઇલ્ડલાઇફ ફેરનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. આ કાર્યક્રમ શહેરની વન્યજીવન અને ઇકો-ટુરિઝમની સંભાવનાઓને ઉજાગર કરશે. દિલ્હીમાં પર્યટન મોટે ભાગે ઐતિહાસિક અને પુરાતત્વીય સ્થળો પર કેન્દ્રિત રહ્યું છે.
ત્રણ દિવસીય વૈશ્વિક વન્યજીવન મેળો આ મહિનાની 12મી તારીખ સુધી નવી દિલ્હીમાં યોજાઈ રહ્યો છે.
મહારાષ્ટ્ર અને સ્પેને નાગપુરમાં વિશ્વસ્તરીય કન્વેન્શન સેન્ટર સ્થાપવા માટે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા
યોજના : મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે નાગપુરમાં તમામ આધુનિક સુવિધાઓથી સજ્જ એક વિશ્વસ્તરીય કન્વેન્શન સેન્ટર સ્થાપવાની યોજનાની જાહેરાત કરી છે.
સમજૂતી કરાર : મુંબઈમાં મુખ્યમંત્રીના નિવાસસ્થાને મહારાષ્ટ્ર સરકાર અને સ્પેનની અગ્રણી કંપની ફિરા બાર્સેલોના ઇન્ટરનેશનલ વચ્ચે એક સમજૂતી કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
Economy and e-Governance current affairs 13 October 2025
નેશનલ ઈ-ગવર્નન્સ ડિવિઝન (NeGD) એ ભારત ટેક્સી સાથે હાથ મિલાવ્યા
સમજૂતી કરાર : ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજી મંત્રાલય (MeitY), ભારત સરકારના ડિજિટલ ઇન્ડિયા કોર્પોરેશનનું નેશનલ ઇ-ગવર્નન્સ ડિવિઝન (NeGD), સહકાર ટેક્સી કોઓપરેટિવ લિમિટેડ (બ્રાન્ડ નામ: ભારત ટેક્સી) ની સાથે એક સલાહકારી જોડાણ કરશે.
સંયુક્ત પ્રોત્સાહન : ભારત ટેક્સીને NCDC, IFFCO, AMUL, KRIBHCO, NAFED, NABARD, NDDB અને NCEL સહિતની અગ્રણી સહકારી અને નાણાંકીય સંસ્થાઓ દ્વારા સંયુક્ત રીતે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે. આ પ્લેટફોર્મ સહકારી ચળવળની ભાવનાને મૂર્તિમંત કરે છે.
PM મોદી ‘PM ધન ધન્ય કૃષિ યોજના’ અને ‘કઠોળમાં આત્મનિર્ભરતા માટે મિશન’ લોન્ચ કરશે | current affairs 13 October 2025
યોજનાઓનું લોન્ચિંગ : પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી નવી દિલ્હીમાં એક ખાસ કૃષિ કાર્યક્રમ દરમિયાન કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોમાં 42,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુના અનેક પ્રોજેક્ટ્સ અને યોજનાઓનું લોન્ચિંગ, ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કરશે.
બે મુખ્ય પહેલો : પીએમ મોદી કૃષિ ક્ષેત્રમાં બે મુખ્ય પહેલો, ‘પીએમ ધન ધાન્ય કૃષિ યોજના’ અને ‘કઠોળમાં આત્મનિર્ભરતા માટેનું મિશન’નું અનાવરણ કરશે.
ઉદ્દેશ્ય : કઠોળના ઉત્પાદકતા સ્તરમાં સુધારો કરવા, કઠોળના વાવેતર હેઠળના વિસ્તારનો વિસ્તાર કરવા, મૂલ્ય શૃંખલા – ખરીદી, સંગ્રહ, પ્રક્રિયા – ને મજબૂત બનાવવા અને નુકસાન ઘટાડવાનો છે.
રાષ્ટ્રીય મિશન હેઠળ ત્રણ મુખ્ય ભારતીય બંદરોને ગ્રીન હાઇડ્રોજન હબ તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી
માન્યતા : નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલયે રાષ્ટ્રીય ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન હેઠળ ત્રણ મુખ્ય બંદરોને ગ્રીન હાઇડ્રોજન હબ તરીકે ઔપચારિક રીતે માન્યતા આપી છે.
બંદર : ગુજરાતમાં દીનદયાળ પોર્ટ ઓથોરિટી, તમિલનાડુમાં વીઓ ચિદમ્બરનાર પોર્ટ ઓથોરિટી અને ઓડિશામાં પારાદીપ પોર્ટ ઓથોરિટી.
રાષ્ટ્રીય ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશનનો ઉદ્દેશ્ય : ભારતને ગ્રીન હાઇડ્રોજન અને તેના ડેરિવેટિવ્ઝના ઉત્પાદન, ઉપયોગ અને નિકાસ માટે વૈશ્વિક કેન્દ્ર તરીકે સ્થાપિત કરવાનો છે. આ મિશન ઉત્પાદન અને વપરાશ માટે કેન્દ્રબિંદુ તરીકે સેવા આપવા માટે મોટા પાયે હાઇડ્રોજન હબના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે.
👉 Watch Full video of 13 October 2025 GPSC Current Affairs
