19 November 2025 GPSC Current Affairs

Important 19 November 2025 GPSC Current Affairs

આંતરરાષ્ટ્રીય પુરૂષ દિવસ : 19 નવેમ્બર

આંતરરાષ્ટ્રીય પુરૂષ દિવસ દર વર્ષે 19 નવેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે. તે દિવસ પુરુષોની સુખાકારી અને આરોગ્ય વિશે જાગૃતિ માટે ઉજવવામાં આવે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય પુરૂષ 1999 માં તેમના પિતાની જન્મજયંતિની યાદમાં, ત્રિનિદાદ અને ટોબેગોમાં વેસ્ટ ઈન્ડિઝની યુનિવર્સિટીના ઇતિહાસના પ્રોફેસર ડૉ. જેરોમ તેલુકસિંઘ દ્વારા પ્રથમ વખત ઉજવવામાં આવ્યો હતો. આ દિવસને ‘મેન્સ ડે’ ઉજવવાનો પ્રસ્તાવ ફેબ્રુઆરી 1992માં થોમસ ઓસ્ટરે રાખ્યો હતો.

80 દેશોમાં 19 નવેમ્બરના રોજ આંતરરાષ્ટ્રીય પુરૂષ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે અને યુનેસ્કો દ્વારા પણ સહયોગ મળી રહ્યો છે.

વિશ્વ શૌચાલય દિવસ : 19 નવેમ્બર | 19 November 2025 GPSC Current Affairs

વિશ્વ શૌચાલય દિવસ દર વર્ષે 19 નવેમ્બરે ઉજવાય છે. 19 નવેમ્બર 2001ના રોજ એક એનજીઓ વર્લ્ડ ટોયલેટ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WTO)ની સ્થાપના સિંગાપોરના પરોપકારી વ્યક્તિ જેક સિમ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. બાદમાં તેમણે 19 નવેમ્બરને વિશ્વ શૌચાલય દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો. જેક સિમના પ્રયાસોની વિશ્વભરમાં પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી. પરિણામે, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંગઠને 2013માં વિશ્વ શૌચાલય દિવસને માન્યતા આપી. આ દિવસની ઉજવણીનો હેતુ લોકોને ટકાઉ સ્વચ્છતાના મહત્વ વિશે જાગૃત કરવાનો છે.

ભારતનાં પહેલાં મહિલા વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી જન્મજયંતિ : 19 નવેમ્બર

જન્મ : 19 નવેમ્બર 1917, અલ્લાહાબાદ

મૃત્યુ : 31 ઑક્ટોબર 1984, નવી દિલ્હી

19 નવેમ્બર ભારતના પ્રથમ મહિલા વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની જન્મજયંતિ છે.

તેમણે શરૂઆતનું શિક્ષણ અલ્લાહાબાદની અંગ્રેજી માધ્યમની કૉન્વેન્ટ સ્કૂલમાં લીધું. ત્યાર બાદ 1926માં માતા કમલા નહેરુને સારવાર માટે સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ લઈ જવાતાં તેમણે જિનીવાની ફ્રેન્ચ માધ્યમની શાળામાં શિક્ષણ મેળવ્યું. ત્યાર બાદ 1932–1934 દરમિયાન પુણેની પ્યૂપિલ્સ ઓન સ્કૂલમાં દાખલ થઈ એપ્રિલ 1934માં મુંબઈ યુનિવર્સિટીની મૅટ્રિકની પરીક્ષા પાસ કરી. ત્યાર બાદ તેઓ વધુ અભ્યાસ અર્થે શાંતિનિકેતન ગયાં.

26 માર્ચ 1942ના રોજ તેઓ ફિરોઝ ગાંધી સાથે લગ્નગ્રંથિથી જોડાયાં.

1964માં નહેરુના અવસાન પછી લાલબહાદુર શાસ્ત્રી વડાપ્રધાન થતાં તેઓ તેમાં માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી તરીકે જોડાયાં. 11 જાન્યુઆરી 1966ના દિવસે લાલબહાદુરનું અવસાન થતાં તેમના અનુગામી અંગે સર્વસંમત નિર્ણયના અભાવે કૉંગ્રેસ સંસદીય પક્ષમાં નેતાગીરી અંગે ચૂંટણી થતાં ઇન્દિરાને 355 અને મોરારજી દેસાઈને 169 મત મળતાં તેઓ વડા પ્રધાન બન્યાં.

તેઓ 24 જાન્યુઆરી 1966થી 24 માર્ચ 1977 તથા 14 જાન્યુઆરી 1980થી તેમના અવસાન સુધીના બે સમયગાળા દરમિયાન ભારતના વડા પ્રધાનપદે રહ્યાં હતાં. તેમણે ‘ગરીબી હટાઓ’નો નારો વહેતો મૂક્યો હતો.

તેમના કાર્યકાળમાં 18 મે 1974ના રોજ રાજસ્થાનમાં પોખરણ મુકામે ભૂગર્ભમાં કરવામાં આવેલો અણુધડાકો હતો. તેમણે આત્યંતિક પગલું ભરીને દેશમાં કટોકટીની જાહેરાત કરી (જૂન 25, 1975). 1977માં કટોકટી ઉઠાવી લેવામાં આવી. તેમણે અમૃતસરના સુવર્ણમંદિર ઉપર લશ્કર મોકલ્યું (6 જૂન 1984) જે ઑપરેશન બ્લૂ સ્ટાર તરીકે ઓળખાય છે.

ઇન્દિરા ગાંધીને વિવિધ ઍવૉર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યાં છે જેમાં ભારતરત્ન (1971), સોવિયેત યુનિયન દ્વારા લેનિન પીસ પ્રાઇઝ (1985) અને બાંગ્લાદેશ તરફથી 2011માં બાંગ્લાદેશ ફ્રીડમ ઑનર (મરણોત્તર) વગેરે.

National and International Current Affairs 19 November 2025

બાંગ્લાદેશના પૂર્વ PM શેખ હસીનાને ફાંસી

ફાંસીની સજા : બાંગ્લાદેશના આંતરરાષ્ટ્રીય અપરાધ ન્યાયાધિકરણ (ICT) એ પૂર્વ વડાપ્રધાન શેખ હસીના વિરુદ્ધના કેસમાં ચુકાદો સંભળાવતા શેખ હસીના, તેમના પૂર્વ ગૃહમંત્રી અસદુઝ્ઝમાન ખાન કમાલ અને પૂર્વ પોલીસ વડા ચૌધરી અબ્દુલ્લા અલ મામૂનને 2024માં થયેલા વિદ્યાર્થી આંદોલન દરમિયાન થયેલી હિંસા માટે ‘માનવતા વિરુદ્ધના ગુનાઓ’ માટે દોષિત ઠેરવ્યા છે અને ત્રણેયને ફાંસીની સજા સંભળાવી દીધી છે.

પૃષ્ઠભૂમિ : આ હિંસામાં લગભગ 1400 લોકોની હત્યા કરવામાં આવી હતી અને 11,000થી વધુ લોકોને હિરાસતમાં લેવામાં આવ્યા હતા અથવા તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.

ભારતે અમેરિકા સાથે LPG આયાત માટે મોટો કરાર કર્યો | Current Affairs 19 November 2025

હસ્તાક્ષર : પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રી શ્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ ​​ભારતીય જાહેર ક્ષેત્રની તેલ કંપનીઓ દ્વારા 2026ના કરાર વર્ષ માટે યુએસ ગલ્ફ કોસ્ટથી વાર્ષિક આશરે 2.2 મિલિયન ટન LPG આયાત કરવા માટે એક વર્ષના કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવાની જાહેરાત કરી હતી. આ ભારતની વાર્ષિક LPG આયાતના આશરે દસ ટકાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને ભારતીય બજાર માટે આ પ્રકારનો પ્રથમ સંરચિત યુએસ LPG કરાર છે.

વન-સ્ટોપ ટ્રાવેલ સિસ્ટમને મંજૂરી

ગલ્ફ કોઓપરેશન કાઉન્સિલે સભ્ય દેશોમાં અવરજવરને સુવ્યવસ્થિત કરવા માટે રચાયેલ વન-સ્ટોપ ટ્રાવેલ સિસ્ટમને મંજૂરી આપી છે, જેમાં સંયુક્ત આરબ અમીરાત અને બહેરીનને ડિસેમ્બર 2025 થી શરૂ થતી પહેલ માટે પાયલોટ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે.

કુવૈત શહેરમાં ગૃહમંત્રીઓની 42મી બેઠક દરમિયાન GCCના સેક્રેટરી-જનરલ જાસેમ મોહમ્મદ અલ્બુદાઈવીએ આ વિકાસની જાહેરાત કરી હતી.

જો પાયલોટ પ્રોજેક્ટ સફળ થશે, તો આ સિસ્ટમનો વિસ્તાર સાઉદી અરેબિયા, કુવૈત, ઓમાન અને કતાર સહિત તમામ છ GCC સભ્ય દેશોમાં કરવામાં આવશે.

ભારત અને મધ્ય એશિયાઈ રાષ્ટ્રોએ નવી દિલ્હીમાં વ્યૂહાત્મક સાયબર કવાયતનું આયોજન કર્યું | 19 November 2025 GPSC Current Affairs

સાયબર કવાયત : ભારત અને મધ્ય એશિયાઈ દેશોએ ​​નવી દિલ્હીમાં સાયબર થ્રેટ હન્ટિંગ અને ઇન્સિડેન્ટ રિસ્પોન્સ મેનેજમેન્ટ પર વ્યૂહાત્મક સાયબર કવાયતનું સમાપન કર્યું. આ પરિષદનું આયોજન રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ સચિવાલય દ્વારા વિદેશ મંત્રાલય અને કઝાકિસ્તાન, કિર્ગિઝ રિપબ્લિક, તાજિકિસ્તાન, તુર્કમેનિસ્તાન અને ઉઝબેકિસ્તાન સહિત મધ્ય એશિયાઈ દેશો માટે રાષ્ટ્રીય ક્રિટિકલ ઇન્ફોર્મેશન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોટેક્શન સેન્ટર સાથે ભાગીદારીમાં કરવામાં આવ્યું હતું.

સહયોગ : પ્રદેશની સાયબર સુરક્ષા એજન્સીઓના વડાઓએ પણ વ્યૂહાત્મક સાયબર સહયોગ માટે સ્થાયી પદ્ધતિઓ શોધવા માટે ચર્ચા કરી.

CIMUSET એવોર્ડ

એવોર્ડ : નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્સ મ્યુઝિયમ (NCSM) ને સાયન્સ સિટી, કોલકાતા ખાતે તેની ક્લાઇમેટ ચેન્જ ગેલેરી “ઓન ધ એજ?” માટે પ્રતિષ્ઠિત CIMUSET એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. આ એવોર્ડની જાહેરાત દુબઈમાં 27મી ICOM જનરલ કોન્ફરન્સ દરમિયાન કરવામાં આવી હતી.

પૃષ્ઠભૂમિ

• ભારત સરકારના સંસ્કૃતિ મંત્રાલય હેઠળના રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન સંગ્રહાલય પરિષદના એકમ, કોલકાતા સ્થિત સાયન્સ સિટીએ આબોહવા પરિવર્તનની તાત્કાલિક વાસ્તવિકતાઓને સંબોધવા માટે 10,000 ચોરસ ફૂટની આ કાયમી ગેલેરી બનાવી છે. આ ગેલેરી વસુધૈવ કુટુંબકમની ફિલસૂફીને મૂર્ત સ્વરૂપ આપે છે અને વૈશ્વિક ટકાઉપણું લક્ષ્યો સાથે સુસંગત છે.
• આ ગેલેરીનું ઉદ્ઘાટન ૧૧ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ ના રોજ ભારત સરકારના સંસ્કૃતિ અને પર્યટન મંત્રી શ્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવત દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.
• CIMUSET એ આંતરરાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલયો અને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી સંગ્રહાલયો માટેની આંતરરાષ્ટ્રીય સમિતિ છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલયો (ICOM) હેઠળ કાર્યરત છે.

વિશ્વની સૌથી ઊંડી પાણીની અંદર સંશોધન પ્રયોગશાળા | 19 November 2025 GPSC Current Affairs

યોજના : ભારતે હિંદ મહાસાગરની નીચે 6,000 મીટરની ઊંડાઈએ વિશ્વની સૌથી ઊંડી પાણીની અંદર સંશોધન પ્રયોગશાળા બનાવવાની યોજના જાહેર કરી છે.

પાયલોટ : ઊંડા સમુદ્રમાં રહેઠાણની કલ્પના આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક (ISS) ના સમુદ્રી સંસ્કરણ તરીકે કરવામાં આવી છે. શરૂઆતમાં, મિશન 500 મીટર પર એક નિદર્શન મોડ્યુલથી શરૂ થશે, જે 24 કલાકથી વધુ સમય માટે પાણીની અંદર ત્રણ વૈજ્ઞાનિકોને હોસ્ટ કરવા માટે રચાયેલ છે.

ઉદ્દેશ્ય : ઊંડા સમુદ્રી નિવાસસ્થાનનો ઉદ્દેશ્ય દરિયાઈ વિશ્વના એવા રહસ્યોને ઉજાગર કરવાનો છે જે મોટાભાગે અન્વેષિત રહે છે.

ઓડિશાના બે દરિયાકિનારાને ફરી એકવાર બ્લુ ફ્લેગ ગ્લોબલ સ્ટાન્ડર્ડ મળ્યો

ઓડિશાના સુનાપુર અને પુરી દરિયાકિનારાને ફરી એકવાર વર્ષ 2025-26 માટે પ્રતિષ્ઠિત બ્લુ ફ્લેગ પ્રમાણપત્ર મળ્યું છે.

બ્લુ ફ્લેગ એ ડેનમાર્ક સ્થિત ફાઉન્ડેશન ફોર એન્વાયર્નમેન્ટલ એજ્યુકેશન (FEE) દ્વારા આપવામાં આવતું વૈશ્વિક સ્તરે માન્યતા પ્રાપ્ત ઇકો-લેબલ છે. તે દરિયાકિનારા, મરીના અને ટકાઉ બોટિંગ ટુરિઝમ ઓપરેટરોને આપવામાં આવે છે જે 33 કડક માપદંડોને પૂર્ણ કરે છે.

ગંજામ જિલ્લાના સુનાપુર બીચને સતત ત્રીજા વર્ષે આ પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કાર મળ્યો છે, અને પુરીના ગોલ્ડન બીચને સતત સાતમા વર્ષે આ પુરસ્કાર મળ્યો છે.

ભારતમાં કુલ ૧૮ બ્લુ ફ્લેગ પ્રમાણિત દરિયાકિનારા છે.

બ્લુ ફ્લેગ કાર્યક્રમ

• તે ૧૯૮૫માં ફ્રાન્સમાં અને ૨૦૦૧માં યુરોપની બહારના પ્રદેશોમાં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તે દરિયાકિનારા, મરીના અને ટકાઉ પ્રવાસન બોટ માટે વિશ્વના સૌથી વધુ માન્યતા પ્રાપ્ત સ્વૈચ્છિક પુરસ્કારોમાંનો એક છે.
• તે ચાર મુખ્ય માપદંડો દ્વારા મીઠા પાણી અને દરિયાઈ વિસ્તારોમાં ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે: પાણીની ગુણવત્તા, પર્યાવરણીય વ્યવસ્થાપન, પર્યાવરણીય શિક્ષણ અને સલામતી.

AI-આધારિત લોકીંગ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ | Current Affairs 19 November 2025

‘DRISHTI’ : ભારતીય રેલ્વે એક નવી AI-આધારિત લોકીંગ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ સ્થાપિત કરવાની યોજના બનાવી રહી છે જેને – ‘DRISHTI’ કહેવાય છે.

દ્રષ્ટિ સિસ્ટમ

• તે એક AI-આધારિત ફ્રેઇટ વેગન લોકીંગ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ છે .
• ઉત્તર ફ્રન્ટિયર રેલ્વે (NFR) એ આ સિસ્ટમ વિકસાવવા માટે ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજી ગુવાહાટી ટેકનોલોજી ઇનોવેશન એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ફાઉન્ડેશન (IITG TIDF) સાથે હાથ મિલાવ્યા.
• DRISHTI સિસ્ટમનો ઉદ્દેશ્ય રેલ લોજિસ્ટિક્સમાં સતત સલામતી અને સુરક્ષાનો મુદ્દો – ફરતા માલવાહક વેગન પર અનલોક અથવા ચેડા થયેલા દરવાજા ઓળખવામાં ઓપરેશનલ પડકારોનો સામનો કરવાનો છે.
• નવું AI-આધારિત સોલ્યુશન રીઅલ-ટાઇમ મોનિટરિંગ પૂરું પાડવા, દરવાજા લોકીંગ મિકેનિઝમમાં વિસંગતતાઓ શોધવા અને ટ્રેનની ગતિવિધિમાં ખલેલ પહોંચાડ્યા વિના  આપમેળે ચેતવણીઓ જનરેટ કરવા માટે રચાયેલ છે.

રૌલાને ઉત્સવ | Current Affairs 19 November 2025

રિવાજ : હિમાલયના પટ્ટામાં – ઉત્તરાખંડ , હિમાચલ, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને ઉત્તર-પૂર્વના વિસ્તારો – લોકો લાંબા સમયથી માનતા આવ્યા છે કે અદ્રશ્ય જીવો તેમની સાથે ચાલે છે. એકાંતે તેમના રિવાજોને આકાર આપ્યો, અને કુદરતે તેમની વાર્તાઓ નક્કી કરી. પરીઓ, રક્ષકો અને ભટકતા આત્માઓ અહીં કાલ્પનિક નથી; તેઓ રોજિંદા સ્મૃતિનો ભાગ છે.

ભાવના : કિન્નોરનું પોતાનું એક સંસ્કરણ છે. અહીં, પરીઓને સૌની તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. શિયાળા દરમિયાન, જ્યારે ઠંડી અસહ્ય હોય છે, ત્યારે લોકો માને છે કે સૌનીઓ આકાશી મહેલોમાંથી ગામડાઓની દેખરેખ રાખવા માટે ઉતરે છે. તેઓ માર્ગદર્શન આપે છે, રક્ષણ કરે છે અને સમુદાય જેના પર આધાર રાખે છે તે ખાતરીની ભાવના લાવે છે.

૧૬મા નાણાપંચે રાષ્ટ્રપતિ મુર્મુને ૨૦૨૬-૩૧નો અહેવાલ સુપરત કર્યો | Current Affairs 19 November 2025

અહેવાલ : ૧૬મા નાણા પંચના અધ્યક્ષ ડૉ. અરવિંદ પનગરિયાના નેતૃત્વમાં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને મળ્યા હતા. બેઠક દરમિયાન કમિશને ૨૦૨૬-૨૦૩૧ માટેનો પોતાનો અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો.

વિશ્લેષણ : બંધારણના અનુચ્છેદ 280 ની કલમ (1) અનુસાર રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા 16મા નાણા પંચ (XVIFC) ની રચના કરવામાં આવી હતી. તેના કાર્યકાળ દરમિયાન, XVIFC એ કેન્દ્ર અને રાજ્યોના નાણાકીય બાબતોનું વિગતવાર વિશ્લેષણ કર્યું હતું અને કેન્દ્ર સરકાર, રાજ્ય સરકારો, વિવિધ સ્તરોની સ્થાનિક સરકારો અને અન્ય ક્ષેત્રના નિષ્ણાતો સાથે વ્યાપક પરામર્શ કર્યા પછી એક અહેવાલ રજૂ કર્યો છે.

---